Długo szukałem nazwy dla tej kolumny. Można było prozaicznie nazwać ją, co wiesz o swojej okolicy, czy o Warszawie. Nic prostszego, a jednak sprawiło to trochę kłopotu. Patrząc na zbliżające się wielkimi krokami wybory samorządowe, a co za tym idzie przekrój społeczny Warszawy, wydało mi się bardziej zasadnym, użycie zabawniejszego tytułu, aby zasymilować się z tą grupą pracowników. W maju 2013 roku zespół muzyczny Big Cyc nagrał piosenkę „Słoiki” opowiadającej o tej grupie społecznej.
Najechali na Warszawę niczym horda Czyngis Chana. Na furmankach, w dobrych autach ciągną od samego rana, Zakręcone w szklanych słojach mają całe swoje życie: Bigos, grzyby, kompot z jabłek- I tak podbić chcą stolicę, ……..
Słoik w tytule nie przypadkiem zaczyna się od wielkiej litery. Będzie to bowiem tekst dla ludzi i o ludziach z naszego zakładu pracujących w Warszawie. Samo pojęcie istniało już w 2004 roku. W 2011 roku powstała na Facebooku strona „Warszawskie słoiki”, żartująca sobie z zachowania przyjezdnych. Na stronie internauci zamieszczali zdjęcia przywiezionych do miasta posiłków Znany prozaik i dramatopisarz Edward Redliński w swojej powieści „Krfotok” używał dla nich określenia „warszawiacy z oranego”. My jednak używać będziemy nazwy , która jest dużo bardziej sympatyczniejsza. Nazwa, która pochodzi podobno od tego, że Słoiki przywożą z domu zapas gotowego jedzenia na cały tydzień właśnie w słoikach. Kolumna nie jest też formą obrazy dla tych pracowników, nie mam takiego zamiaru, wręcz przeciwnie.
Gdy nadchodzi poniedziałkowy poranek, w wielu oknach już przed wzejściem słońca, świeci się światło. Kto jeździ do Warszawy pracować z dawnych wojewódzkich miast i okolicznych wsi? Wielu, bardzo wielu. Najczęściej jeżdżą całymi ekipami samochodami ale nie rzadko można ich spotkać także w autobusach, czy pociągach. Ci jeżdżą do pracy na szóstą, albo na siódmą. Większość z nich nie narzeka na korki, bo gdy na drogach dojazdowych do stolicy zaczyna się zagęszczać ruch, oni już pracują. Najczęściej nie znają Warszawy, mimo że w niej spędzają bardzo dużo czasu i próbują się asymilować. Ot taka sobie sypialnia lub miejsce pracy. Można spotkać się z przyjaciółmi, ale na tym życie towarzyskie się kończy. Ja jednak proponuję poznać okolicę i zagłębić się w historię najbliższej okolicy w której się pracuje lub na krótki czas pomieszkuje. Więc do dzieła, i na początek proponuję Kamionek.
Na terenie dzisiejszego Kamionka XI-XII w. istniała osada Kamion (Kamień), skąd wzięła się jego obecna nazwa. Osada rozciągała się na obszarze pomiędzy dzisiejszą ul. Ząbkowską i Podskarbińską. Współczesny Kamionek zajmuje obszar od wiaduktu nad ul. Zamoyskiego, wzdłuż linii kolejowej do ul. Podskarbińskiej, dalej do zbiegu z ul. Grochowską, zachodnią stroną ul. Międzyborskiej do al. Waszyngtona, wzdłuż Bulwaru Stanisława Augusta do ul. Międzynarodowej, dalej na północ wzdłuż ogrodzenia Parku im. I. Paderewskiego (Parku Skaryszewskiego) i północnego brzegu Jeziorka Kamionkowskiego.
W 1289 roku między biskupów płockich rozdzielone zostały majątki na prawym brzegu Wisły. Od tamtego momentu Kamion, Grochów i Gocław stały się własnością biskupów płockich. W tym samym okresie powstała przeprawa przez Wisłę łącząca Kamion (czyli osadę u zbiegu Targowej, Zielenieckiej i Zamoyskiego, gdzie istniał drewniany kościół parafialny) z Solcem. W 1450 roku powstała wieś Skaryszew a Kamion i Grochów znalazły się w jego dobrach. W 1641 roku Skaryszew otrzymał prawa miejskie i stał się jednym z licznym miasteczek okalających Stare i Nowe Miasto, czyli Warszawę. Kilka lat później, w 1648 roku, powstała Praga, która również otrzymała prawa miejskie.
Istotną datą w historii Kamionka był rok 1573, gdy na okolicznych polach odbył się sejm elekcyjny. To we wsi Kamion ustanowiono pacta conventa, czyli osobiste zobowiązania króla wobec szlachty, i wybrano pierwszego króla elekcyjnego – Henryka Walezego. Podpisano przyjęty tekst Artykułów Henrykowskich (Articuli Henrici). Elekcję poprzedził sejm konwokacyjny w styczniu 1573, na którym podpisano tzw. konfederację warszawską. Jest to dokument, który w 2003 roku został wpisany na listę „Pamięć Świata” UNESCO i tym samym znalazł miejsce wśród najważniejszych dokumentów w dziejach ludzkości. Pole elekcyjne znajdowało się w okolicy ulic Grochowskiej i Terespolskiej. Każdorazowo obwarowywano je rowem. W 1733 roku było także polem elekcyjnym króla Augusta III. W okresie zaborów, doszło do rzezi Pragi, dokonanej przez wojska rosyjskiego generała Aleksandra Suworowa w listopadzie 1794 roku, w wyniku której zginęła większość mieszkańców Kamiona i Pragi. Doszło także do słynnej bitwy o Olszynkę Grochowską, która miała miejsce podczas powstania listopadowego. Skaryszew wraz z Pragą zostały włączone do Warszawy w 1791 roku, kiedy podczas Sejmu Wielkiego uchwalono zjednoczenie miasteczek warszawskich, tzw. jurydyk, w jedno miasto Warszawę – siedzibę króla i stolicę.
W miejscu gdzie kiedyś stał kościół – zniszczony w 1656 i rozebrany w połowie XVII, znajduje się obecnie kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Zwycięskiej (wzniesiony w latach 1929-1931) według projektu Konstantego Jakimowicza. Kościół graniczy z zakładami E. Wedel. W 1992 r. został konkatedrą, czyi drugim pod względem ważności kościołem rzymskokatolickim na Pradze. Obok kościoła znajduje się najstarsza zachowana nekropolia w Warszawie i jedna z najstarszych w Polsce – Cmentarz Kamionkowski, funkcjonujący od XIII wieku a zamknięty w 1887 w związku z otwarciem Cmentarza Bródnowskiego. Jest to zarazem jedyny zachowany cmentarz przykościelny w Warszawie. Znajdują się tam m.in. symboliczne groby obrońców Warszawy z 1794: generała i poety Jakuba Jasińskiego oraz Tadeusza Korsaka.
Miejscem historycznym Kamionka są Rogatki Grochowskie. Wybudowane w latach 1816—1818. W jednej urzędował dozorca policyjny, a w drugiej poborca opłat za przejazd przez rogatkę, czyli za wjazd do miasta. Podczas poszerzania ulicy Grochowskiej w latach 1961 i 2001 rogatki zostały rozsunięte.
Park Skaryszewski, czyli Park im. Ignacego Paderewskiego Powstał w 1905 roku jako park krajobrazowy. Jest tu 280 odmian drzew i krzewów, które mają oddawać bogactwo polskiej flory. Zdobią go także rzeźby – m.in. „Tancerka” Stanisława Jackowskiego oraz „Kąpiąca się” Olgi Niewskiej. W 1944 roku w pierwszym dniu powstania warszawskiego w Parku Skaryszewskim były prowadzone walki. W sierpniu 1944r. na teren parku spadł samolot z brytyjskimi lotnikami.
Ciekawostką Kamionka jest budynek przy ul. Mińskiej 25. Mieszkała tu Aleksandra, druga żona Józefa Piłsudskiego. Po przybyciu do Warszawy, w listopadzie 1918 roku Józef Piłsudski przebywał między innymi w tym budynku.
Na ulicy Skaryszewskiej w lutym 1940 utworzono obóz przejściowy dla warszawiaków aresztowanych w licznych łapankach. Obóz utworzono w gmachu szkoły , skąd wywożono Polaków na roboty przymusowe do Niemiec. To stosunkowo mało znany epizod historii okupacyjnej Warszawy.
KAMIONEK CZ. 2
Tak jak pisałem w poprzedniej części, parcelacja terenów praskich doprowadziła do podziału Pragi na Biskupią i Magnacką. Kamionek, który w późniejszych latach stał się częścią Pragi, znalazł się w części biskupiej, co nie przeszkodziło jednak w dalszym jej go rozwoju. Właściciele obu części, każdy z osobna i na swój sposób, dbali o należące do nich włości. Szybki rozwój i proces urbanizacyjny pozwolił by w Kamion zainwestował proboszcz Stanisław Skarszewski, który założył miasteczko nazwane od jego nazwiska Skarszewem, co z czasem zamieniono na Skaryszew. Szybki rozrost jurydyki skaryszewskiej sprawił, że status miejski uzyskała ona wcześniej od Pragi, bo w roku 1641. Jeśli pominąć częste powodzie, poważniejsze straty Kamionowi zadał dopiero „potop” szwedzki, zwłaszcza zaś trzydniowa bitwa, jaką w 1656 roku stoczyły tu z wojskami polskimi połączone siły szwedzkie i brandenburskie. W trzecim dniu bitwy spalona został Skaryszew oraz Kamion. Istotne znaczenie dla dziejów Pragi, Skaryszewa oraz Kamiona, podobnie zresztą jak i całej Warszawy, miało usypanie wokół miasta wałów, zwanych – od nazwiska inicjatora – okopami marszałka Lubomirskiego. Przyczyną ich usypania była potrzeba wzmocnienia kontroli policyjno-sanitarnej w obawie przed dżumą grasującą w Polsce na jesieni 1770 roku. Ostateczną konsolidację prawobrzeżnych miasteczek ze stolicą przyniosła ustawa o miastach, uchwalona przez Sejm Czteroletni w 1791 roku i znosząca wszelkie jurydyki. Obszar zakreślony okopami Lubomirskiego włączono w obręb Warszawy, tworząc tzw. VII cyrkuł praski.
Po oddaniu do użytku kolei obwodowej (1875), wiążącej magistrale kolejowe po obu stronach Wisły w jeden węzeł, pozwoliły na rozbudowę bocznic kolejowych Kamionka i Szmulowizny. Szybkie urbanizowanie się tych osad doprowadziło w 1889 roku do formalnego włączenia ich w obręb dzielnicy. Jednak na tych terenach dominowała prymitywna zabudowa drewniano-parterowa. Brak było bruków, instalacji wodno – kanalizacyjnych, nie mówiąc już o wprowadzanym dopiero na szeroką skalę oświetleniu elektrycznym.
Kawałek planu Warszawy z 1876 roku z zaznaczoną na żółto ulicą Wołową, (obecnie ul. Zamoyskiego i część ul. Targowej). Na dole po lewej stronie na czerwono zaznaczone są rogatki praskie, Widoczny jest także dworzec Terespolski (obecnie Warszawa Wschodnia). Zarys granic Warszawy i Pragi uwidoczniony jest ciemniejszym kolorem brązowym.
KAMIONEK CZ. 3
Kamion zmieniał się wraz z całą Pragą, która przejmowała powoli zarządzanie prawą stroną Warszawy. Tym, co przyciągało ludzi na Kamion i Pragę był handel. To ciekawy materiał do historii Pragi. Oprócz znanego bazaru Różyckiego, na Pradze znajdowały się także inne miejsca, często powstałe wcześniej, przeznaczone do handlu jak te przy ul. Stalowej i Strzeleckiej czy też Brzeskiej i Ząbkowskiej gdzie pierwotnie handlowano końmi. Praga słynęła z handlu zwierzętami, między innymi dlatego, w celu zabezpieczenia odpowiedniej kadry sanitarnej, wybudowano na przełomie XIX i XX wieku Instytut Weterynarii na ul. Grochowskiej. Miejsca targowe były urzędowo regulowane. W 1842 roku Urząd miasta Warszawy wyznaczył miejsca do handlu od rogatek moskiewskich, po obu stronach ul. Wołowej, na ul. Targowej, na placu przy ul. Sprzecznej dzieląc je na 9 obrębów w zależności od rodzaju przedmiotów wystawianych na sprzedaż: 1. materiałów drzewnych, wozów, bryczek (rogatki moskiewskie, ul. Wołowa), 2. wołów, 3. krów, 4. cieląt, drobiu, nabiału i innych drobnych artykułów, 5. sukman włościańskich, kożuchów, czapek i innej tandety, 6. warzyw, owoców, chleba, bułek, itp. wiktuałów, 7. soli i śledzi, 8. koni, 9. wieprzy. Obręby te odpowiednio oznaczono. Ponadto, zabroniono wstrzymywania się fur, lub zakładania targów na ulicach i placach na ten celnie przeznaczonych, w miejscach zaś wyżej wskazanych, prócz targu na konie i wieprze, wszelkie inne artykuły przedawane być mają na środkach ulic, lecz za rynsztokiem, na szerokich chodnikach i placach tym końcem wyznaczonych. Dlaczego zwracam uwagę na te targowiska i tą część historii Kamionka. Jak pamiętamy, nasz zakład który postawił Jan Wedel umieszczony został na parceli ulicy Wołowej, gdzie dawnej handlowano materiałami drzewnymi, wozami i bryczkami. A zresztą można powiedzieć po prostu, że „Praga handlem stoi”. Jeśli pyzy to tylko od pani Anieli, a znowuż flaki wyłącznie od pani Apolonii z Bazaru Różyckiego oczywiście. Na praskim Starym Brodnie, na tzw. „Zagórkach”, ukształtował się jeszcze w IX stuleciu obszerny zespół grodowy mogący uchodzić za pierwociny późniejszych i współczesnych założeń handlowo-targowych. Po pożarze działalności rzemieślniczej na Zagórkach przejął Kamień, zwany też wymiennie Kamionem, usytuowany w górnym biegu Wisły, a będący repliką targu solnego osady Solec na lewym brzegu. I wtedy, gdy na obszarze obecnego Starego i Nowego Miasta Warszawy, nikt jeszcze nie śnił o bujnym osadnictwie miejskim, opodal Kamiona w XII wieku ukształtowała się już ruchliwa osada handlowa, która swą nazwą zaświadcza o zajęciach osadników – Targowe Wielkie. Praga była miejscem ożywionych jarmarków i targów. Poza wspomnianymi już ulicami Targową i Zamoyskiego, rozciągały się kramy i stragany oraz stoiska dla zwierząt także na Jagiellońskiej. Zaś przed rogatkami Grochowskimi, Ząbkowskimi i Golędzinowskimi urządzono place postojowe i targowe dla chłopów przybywających z produktami na targi. Kontynuując działania porządkowe w 1839 roku podzielono targowiska wedle rodzaju oferowanych towarów, osobno na targi bydlęce, końskie, trzody chlewnej, żywności i tzw. potocznie tandety czyli towarów używanych. Targi żywnościowe odbywały się odtąd codziennie, zaś inne dwa razy w tygodniu.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz